Van de geschiedenis onthouden mensen vaak alleen de spectaculaire gebeurtenissen en de grootste gebaren. Persoonlijk vind ik dat erg jammer, de meeste lessen die we zouden kunnen leren zitten namelijk niet in die grote gebeurtenissen maar in het persisteren van fundamentele aanpassingen die langzaam en zonder al te veel ophef tot echte veranderingen leiden.

Neem nu het ontstaan van de (federale) republiek als moderne staatsvorm. Veelal wordt gedacht dat die ontstond als gevolg van de Franse revolutie of de Amerikaanse onafhankelijkheid oorlog.

Niets is minder waar, de eerste en lange tijd enige (federale) republiek zijn de verenigde 7 provinciën. In de 17de eeuw toonde die aan dat je zonder keizer of koning een land kon zijn. In de 18de eeuw bewees ze nog iets veel belangrijkers, namelijk dat deze bestuursvorm stabiel was.

De 18de eeuw wordt vaak gezien als een saaie periode in de Nederlandse geschiedenis, en toegeven het was op het eerste oog allemaal niet zo spectaculair. Nederland moest heerschappij over de zeeën aan de Engelsen laten, En op land moest het de Fransen te vriend houden die elk excuus te baat wilden nemen om die rijke provinciën binnen te vallen en te plunderen. Gelukkig hing het Heilige Roomse rijk als los zand aan elkaar anders zouden de uitdagingen nog groter zijn geweest.

Toch was Nederland heel bijzonder in die tijd, het was een periode van relatieve welvaart, relatieve vrede en daarmee toonde de enige federale republiek ter wereld aan dat zo een federale republiek een prima functionerende staatsvorm was. Het Nederlandse experiment maakte voor eens en voor al duidelijk dat koningen en keizers niet onontbeerlijk zijn bij het landsbestuur. Natuurlijk was het nog lang geen democratische staatsvorm naar onze huidige maatstaven, maar er wordt vaak onderschat hoeveel verder men al was dan de rest van de Wereld.

Vergelijk dat nu eens met de latere Franse revolutie, die al snel ten onder ging aan bloeddorst en machtspolitiek, en mede daardoor eindigde in gewoon weer een keizerrijk, slecht republiek in naam. Zoals ook de Bataafse republiek, die met grootste plannen begon maar weinig tot niets realiseerde, ze was ook slecht republiek in naam. De Fransen (later zelfs de Franse Keizer) waren gewoon de baas en regeerden als een bezettingsmacht.

Mocht u denken leuk, maar wat heeft dat verder opgeleverd, bedenk dan dat de Amerikaanse Founding Fathers dit Nederlandse voorbeeld als een van hun uitgangspunten nam bij het inrichten van hun federale republiek. Niet de lessen van de Napoleontische ontaarding waren voor hun van belang, maar het voorbeeld van de republiek der 7 provinciën die wel trouw bleef aan haar uitgangspunten en zich van 1648 tot 1790 wist te handhaven in het meest turbulente stuk van de wereld.

De geschiedenis van de Verenigde staten heeft vervolgens aangetoond dat de Federale republiek een uiterst succesvolle staatsvorm kan zijn. De kleine Republiek der 7 Provinciën gaf het voorbeeld, de VS bouwde er een wereldmacht mee op.

Zo hebben in de geschiedenis kleine dingen die persisteren veel meer invloed dan grootse gebeurtenissen.

Benieuwd geworden naar die kleine taaie Republiek, EmporiumCS heeft een leuke selectie publicaties en ordonnanties uit de 18de eeuw. Zo wordt u dagelijks herinnerd aan de macht van volhouden.