Beschrijving

This post is also available in: English

Lucebert, pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk (Amsterdam, 15 september 1924 – Alkmaar, 10 mei 1994) was een Nederlands dichter en schilder. Als dichter werd hij gezien als de voorman van de beweging van de Vijftigers, een progressieve groep dichters die na de Tweede Wereldoorlog begon te experimenteren met vorm en inhoud. Als schilder was hij nauw betrokken bij de Amsterdams poot van de experimentele Cobra-groep. In 2018 verscheen een biografie van de hand van Wim Hazeu. In zijn jonge jaren sympathiseerde hij met de nazi’s en hun antisemitisme. Hij collaboreerde met de Duitse bezetter door op vrijwillige basis te gaan werken in de Duitse wapenindustrie. Luceberts vader was huisschilder en had een eigen zaak. Luceberts tekentalent werd ontdekt na de ULO toen hij bij zijn vader begon te werken. Met een beurs ging hij een half jaar naar het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in 1938. Daarna sloeg hij aan het zwerven. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog raakte hij in de ban van het nationaalsocialisme. Hij meldde zich vrijwillig voor de Duitse Arbeitseinsatz en werkte in 1943-1944 in een Duitse springstoffabriek waar experimenten met de vliegende bom V1 werden uitgevoerd. Zelf beweerde hij later dat hij hiertoe gedwongen werd. Ook schreef hij in de oorlogsjaren 1943-1944 antisemitische brieven aan zijn jeugdvriendin Tiny Koppijn. In 2019 verscheen het boek Door de schaduwen bestormd, waarin Lucebertkenners als Piet Gerbrandy en Cyrille Offermans op Luceberts oorlogsverleden reflecteren. Na zijn terugkeer in 1944 kreeg hij regelmatig opdrachten voor wandschilderingen. Over In 1947 kreeg hij bijvoorbeeld een aanbod van het Franciscanessenklooster in Heemskerk om voor kost en inwoning een enorme wandschildering te maken. Omdat de zusters de wandschildering niet konden waarderen, hebben zij het geheel laten overschilderen met witte verf. In 1989 werd deze schildering deels hersteld. Hij maakte deel uit van verschillende dichterscollectieven, waaronder IPA en Contact en later, samen met Gerrit Kouwenaar en Jan Elburg, de Cel Majakovski welke naam verwees naar de Russische dichter Vladimir Majakovski. Dit collectief zou opgaan in de Experimentele Groep in Holland. In 1949 trad Lucebert op als voorman van de Beweging van Vijftig of de Vijftigers, de groep experimentele dichters die destijds veel stof deed opwaaien. In 1949, ten tijde van de Politionele Acties, debuteerde hij met het gedicht Minnebrief aan onze gemartelde bruid Indonesia. De bundel Triangel in de jungle/ de dieren der democratie, verscheen in 1951. Al snel werd hij gezien als de Keizer der Vijftigers.  In 1953 ontmoette hij in een café zijn toekomstige echtgenote, Tony Koek (1927-2011). Ze gingen in Bergen in Noord-Holland wonen. In 1955 ging hij, met zijn echtgenote en kinderen, op uitnodiging van Bertolt Brecht in Oost-Berlijn wonen. Hij legde zich toe op tekenen en fotograferen. Na vijf maanden weer terug in Nederland zei hij in CPN-partijblad De Waarheid over de DDR: “Discussies en vrije meningsuiting worden in de DDR zoveel mogelijk gestimuleerd, maar er zijn er nog velen, die dat niet kunnen geloven” en “De verhalen over onvrijheid komen van de mensen, die hun nieuwe toestand nog niet begrijpen, en de propaganda van het Westen heeft daarop nog een funeste invloed”. In de jaren zestig legde hij zich vooral toe op de beeldende kunst, die destijds ‘figuratief-expressionistisch’ genoemd werd. Zijn schilderwerk, dat vooral in het begin sterk beïnvloed was door Cobra, geeft blijk van een vrij pessimistisch wereldbeeld. Vanaf 1981 brak met de bundel Oogsten in de dwaaltuin een nieuwe creatieve dichtperiode aan, waarin zijn poëzie zwarter en toch ook socialer was. Lucebert overleed in 1994 op 69-jarige leeftijd in een ziekenhuis te Alkmaar. Hij liet een echtgenote en vijf kinderen achter. Lucebert wordt beschouwd als een van de grootste Nederlandstalige dichters van de twintigste eeuw. De meeste van zijn gedichten zijn gebundeld in Gedichten 1948-1963, en recenter in Verzamelde Werken uit 2002.

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lucebert