Beschrijving

This post is also available in: English

Henri Polak (Amsterdam, 22 februari 1868 – Laren, 18 februari 1943) was een van de meest vooraanstaande Nederlandse vakbondsbestuurders uit de periode van eind negentiende eeuw en begin twintigste eeuw en tevens een prominent sociaaldemocratisch politicus. Henri Polak was de oudste zoon van Moses Polak, een joodse briljantslijper en juwelier, en Marianna Smit. Met 13 jaar moest hij van zijn vader van school af om als leerling-diamantsnijder aan het werk te gaan en mee te helpen het grote gezin te onderhouden. In 1886 vertrok de 18-jarige Polak naar Londen, waar hij voor het eerst in aanraking kwam met het socialistische gedachtegoed. Daar huwde hij op 9 augustus 1888 Emily Nijkerk (1868-1943), eveneens joods en van Nederlandse komaf. Terug in Nederland ontwikkelde hij samen met een vriendengroep van joodse sociaaldemocraten grote belangstelling voor kunst en cultuur en voor maatschappelijke vraagstukken. Hij compenseerde zijn gemiste schoolopleiding door zelfstudie. Vanaf 1891 werd Polak in toenemende mate politiek en journalistiek actief. De meeste bekendheid verwierf Polak als medeoprichter (1894) en langdurige voorzitter (1894-1940) van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkers Bond (ANDB). In 1892 werd hij eerst lid en later secretaris van een voorloper daarvan, de slechts heel kleine Nederlandsche Diamantbewerkers Vereeniging. Toen in november 1894 onverwachts een algemene staking uitbrak onder de 10.000 Amsterdamse diamantbewerkers werd hij een van de leiders van het succesvolle stakingscomité. In deze crisissituatie ontpopte hij zich als een handige organisator, overtuigende spreker en snelle beslisser. Toen het stakingscomité kort na de overwinning een nieuwe vakbond– de hiervoor genoemde ANDB – wist op te richten werd Polak, nog maar 26 jaar jong, tot voorzitter gekozen. In zijn latere jaren zette hij zich ook in voor natuurbescherming en stedenschoon. Hij overleed in de oorlog op bijna 75-jarige leeftijd in het ziekenhuis aan een longontsteking. Zijn vrouw werd kort daarna gedeporteerd naar kamp Westerbork, waar zij overleed.